فلنج چیست و انواع فلنج کدامند؟

هنگامی که قرار است دو لوله را به هم متصل کنید و یا سیلندرهای بخار را به یکدیگر وصل کنید و یا حتی زمانی که می خواهید لنز را به دوربین وصل کنید…. می توانید از انواع فلنج ها استفاده کنید. همانطور که متوجه شدید فلنج ها قطعه هایی دایره ای شکل هستند که می توانند در اتصالات استفاده شوند و همچنین اگر بخواهید شیر آلات را به لوله های جوش داده متصل کنید، بهترین گزینه استفاده از انواع فلنج است. می توان به طور حتم بیان کرد که انواع فلنج استحکام لوله ها و اتصالات را بالا برده و افزایش می دهند. از راه های متداول اتصال دو یا چند لوله می توان به جوش دادن و استفاده از فلنج ها اشاره کرد که استفاده از انواع فلنج  پرکاربرد تر و مناسب تر است زیرا می توانید آن ها را به راحتی باز و یا بسته کنید، در حالی که با جوش دادن این امر امکان پذیر نیست.

انواع فلنج

 جنس فلنج ها می تواند از پلی اتیلن، فولاد،  آهن و یا چدن باشد. در ساختار انواع فلنج سوراخ هایی وجود دارند که با کمک پیچ و مهره و یا گسکت، اتصالات در آن ها انجام می گیرند.

مهم ترین مزیت انواع فلنج ها این است که هر زمان که مایل باشید می توانید آن ها را باز کنید و جدا سازید و به عبارتی ساده تر انواع فلنج قابلیت جداسازی را دارند؛ در حالی که در گذشته از جوش دادن برای اتصالات استفاده می شد و امکان جداسازی وجود نداشت. نکته ای که در این میان حائز اهمیت است این است که هزینه های انواع فلنج نسبتا گران است، اما مزایای استفاده از آن ها آنقدر هست که ارزشش را داشته باشد، به عنوان مثال می توان آن ها را بازرسی، تعمیر و تمیز کرد.

فلنج ساده

چون برخی از فلنج ها از آلیاژی مانند آهن و یا فولاد ساخته می شوند به آنها فلنج آهنی نیز می گویند و برخی از این فلنج ها قابلیت این را دارند که بر روی آنها جوشکاری نیز انجام شود. به آن ها فلنج های جوشی می گویند مانند: slip on, socket weld, blind flange ,Welding Neck flange,

این نوع فلنج ها در تاسیسات و اتصالات لوله ها به پمپ ها و اتصال شیرآلات چدنی کاربرد دارند.

فلنجی استاندارد است که مشخصات زیر بر روی آن حک شده باشد:

1. نام تجاری تولید کننده.

2. سایز قطر خارجی لوله که قرار است فلنج به آن متصل شود.

3. میزان فشاری که قرار است توسط فلنج تحمل شود. (کلاس فلنج)

4. شکل سطح فلنج که بسیار مهم است.

5. مواد تشکیل دهنده ی فلنج که با یک عدد نمایش داده می شود.

انواع فلنج :

فلنج ها انواع بسیار مختلف و متفاوتی دارند و در سایز های بسیار متنوعی استفاده می شوند.

انواع فلنج از جنس پلی اتیلن از قرار زیر است:

همانطور که گفته شد فلنج ها از نظر میزان تحمل فشار فلنج ها، که به آن کلاس فلنج گفته می شود، تقسیم می شوند و رده بندی هایی دارند که به تناسب کلاس هر فلنج از آن در موقعیت مناسب استفاده می شود.

1. فلنجی مطابق 16.34 ANSI B : این نوع از انواع فلنج ها با کلاس های 150- 300- 400- 600- 900- 1500- 2500 می باشند و قادر به تحمل حداکثر دما هستند.

2. فلنج هایی مطابق استاندارد ISO : عددی که بر روی فلنج ثبت شده ممکن است این گونه باشد PN30 این عدد و کد به این معناست که تحمل فشار فلنج 30 BAR است.

3. استاندارد API : این نوع فلنج مقاومت و تحمل فشار بیشتری نسبت به استاندارد ANSI  دارد. از 1000 تا 5000 BAR

فلنج مخروطی شکل لبه دار

تقسیم بندی دیگر فلنج ها با توجه به شکل ظاهری آن ها به شرح زیر است:

1. فلنج هایی که کاملا صاف و بدون شیار هستند و ارزانترین نوع فلنج ها می باشند و همانطور که از سطح صافشان مشخص است در فشار های کم و دماهای پایین مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا جنس شان از چدن و یا فولاد است. (Flat face)

2. یکی دیگر از انواع فلنج ، فلنج هایی هستند که سطح برجسته دارند و در بین آن ها از گسکت استفاده شده است و ممکن است به دو شکل صیقلی و یا شیار دار موجود باشند. برای کلاس های 150 و 300 مناسب اند. معمولا شیار های این نوع از فلنج ها چهار دهم میلی متر است و فاصله ی هر شیار با شیار دیگر در حدود 8 دهم میلی متر است. (Raised face)

3. فلنج هایی که یکی از آنها داری فرورفتگی و فلنج دیگری دارای سطح برجسته و برآمده است و هر دو درهم متصل می شوند؛ به آن ها فلنج نر و ماده می گویند. ارتفاع برآمدگی 6.4 میلی متر و عمق فرورفتگی 5 میلی متر است؛ از این نوع فلنج ها بیشتر در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی استفاده می کنند.

خرید شیرگازی

4. فلنج هایی که دارای زبانه و شیار هستند. شاید بتوان گفت که این نوع از فلنج ها نوعی نر و ماده هستند زیرا جفتند. اندازه ی زبانه 6.4 میلی متر و عمق شیار ها در این فلنج ها 5 میلی متر است.

فلنج هایی از جنس فولاد یا به شکل I هستند که به آنها I_ Beam می گویند و یا به شکل T هستند که اصطلاحا به آنها T Beam گفته می شود.

اگر فلنج از جنس پلی اتیلن باشد، در جوش های لب به لب استفاده شده و از انواع فلنج های پلی اتیلن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فلنج عینکی

Weld Neck Flanges

 در فشارهای بالا و در دماهای زیر صفر درجه به همراه ارتعاش، از فلنج گردن دار جوشی استفاده کنید. این نوع فلنج دارای گردنی مخروطی شکل است.

Slip- on Flange

 فلنج های روکار که مقاوم ترند و تحمل هر گونه فشاری را دارند؛ در ضمن نصب شان نیز بسیار آسان و ساده است. در سرویس های معمولی از این نوع فلنج استفاده می شود.

Lap-Joint Flanges, Van Stone

فلنج هایی که لبه دار هستند و بسیار ساده می توان آن ها را تنظیم کرد و به آن ها فلنج های لبه دار می گویند. از این نوع فلنج در مکان هایی استفاده می شود که زنگ زدگی و یا پوسیدگی و خوردگی زیاد می باشد.

Blind Flange:

 گاهی لازم است که انتهای شیر آلات و یا خط لوله را بست و مسدود کرد، می توانید از یکی دیگر از انواع فلنج  به نام فلنج کور استفاده کنید. بیشترین فشار وارد شده در مرکز فلنج می باشد.

Socket Weld Flange

برخی فلنج ها از محفظه ای تشکیل شده اند که لوله در آن قرار می گیرد و با جوش دادن هم از داخل و هم از خارج محکم می شوند. باید قطر لوله کم باشد و فشار وارد بر آن بالا باشد. نام متعارف آن ها فلنج با جوش محفظه ای است. می توان داخل آن ها را هم جوش داد.

Screw Flange

برای لوله هایی با قطر کم و فشار پایین از فلنج هایی به نام فلنج رزوه ای استفاده می کنند و رزوه ها در سر فلنج به شکل مخروطی به چشم می خورند. هنگام استفاده از این نوع فلنج نیازی به جوش دادن نیست و کاملا پیچ می شوند اما برای محکم کردن و افزایش مقاومت می توان از جوش دادن نیز استفاده کرد.

Orifice Flange

 اگر می خواهید فشار را کاهش دهید و اندازه گیری کردن جریان سیال در لوله از فلنج های گردن داری به نام فلنج اریفیس استفاده کنید و بیشتر استفاده روکار دارند.

فلنج اریفیس

نوع دیگر تقسیم بندی فلنج ها، آن ها را به فلنج های جوشی و فلنج های گالوانیزه و کور تقسیم می کند. به عنوان مثال فلنج گلودار مخروطی و یا لبه دار از انواع فلنج  جوشی می باشند.

ولی فلنج های کور بیشتر از جنس فولاد و چدن هستند و از آن ها هم با جوشکاری و هم با پیچ و مهره در اتصالات استفاده می شود.

هنگام خرید فلنج نکات زیر را در نظر بگیرید: ضخامت و جنس و اندازه و کلاس فلنج. تمامی این نکات با توجه به مکان و نوع استفاده از فلنج بستگی دارند و هر کدام از این فاکتور ها در قیمت فلنج تاثیر گذارند.

از متداول ترین فلنج ها در صنعت می توان به فلنج های گلودار، اریفیس، اسلیپون، کور و عینکی اشاره کرد.

فلنج عینکی به گونه ای طراحی شده که شبیه عینک است و شامل دو حلقه می باشد که یکی کاملا کور و بسته است و دیگری حلقه ی تو خالی می باشد. اگر بخواهید اتصال باز باشد باید آن قسمت از فلنج را که حلقه مانند است و کاملا باز است وصل کنید و زمانی که بخواهید اتصال را بسته و یا کور کنید باید پیچ و مهره ی فلنج را شل کرده و از حلقه ی کور فلنج برای مسدود کردن اتصال استفاده کنید. خوبی این فلنج این است که از بیرون لوله هم می توان مشاهده کرد که راه اتصال باز است و یا بسته. کاربرد فلنج عینکی در خط لوله ها است.

فلنج ها بسیار پر کاربرد هستند و در صنعت های متفاوت و تاسیسات و اتصالات لوله ها در منازل و محل کار و کارخانه ها و هر جایی که تصورش را بکنید مورد استفاده قرار می گیرند.